Over het project

Het project Archief en sporen van Migratie probeert kwesties van beoordeling, bewaring, beschrijving en toegang tot archief- en documentair erfgoedmateriaal te onderzoeken van emigratie-, ontheemdings-, immigratie- en diasporagemeenschappen. Archivalische inclusiviteit bij het onder de aandacht brengen van migratie-erfgoed uit het verleden en het documenteren en bewaren van het huidige migratie-erfgoed vormt de kern van dit projectvoorstel. Heel vaak zijn staatsgrenzen geen echte grenzen van archief-, museum- en bibliotheekmateriaal. Als mensen verhuizen of migreren, vinden we later archiefstukken van en over hen immers ook in verschillende landen en instellingen. De activiteiten binnen dit project zijn zo ontworpen dat het feit dat archieven communicatieplaatsen tussen gemeenschappen, culturen en tijdsperioden zijn, wordt benadrukt. Archieven en sporen van migratie roepen specifieke problemen op voor archief- en andere professionals op het gebied van cultureel erfgoed, van wie velen een mandaat of taak hebben die gericht is op één staat of rechtsgebied of op slechts bepaalde soorten archivalisch of documentair materiaal. Die problemen zijn talrijk en manifesteren zich bijvoorbeeld in verschillende vormen en formaten waarin materiaal kan voorkomen; verspreiding van het materiaal, fragmentatie en transnationaliteit van zowel materialen als gemeenschappen; onvolledig begrepen behoeften, de eigen identiteit van de diasporagemeenschap; de motivaties en prioriteiten van ‘thuis’- en ‘nederzettingslanden’ en hun culturele instellingen; en hoe de bestaande documentaire hiaten aan te pakken. Het project startte in september 2022 en wordt in 2025 afgerond met de internationale conferentie.

Theoretische kaders en doelstellingen van het project

Dit project is gebaseerd op de erfenis van de EU om het belang van cultureel erfgoed voor samenlevingen te benadrukken, zoals bepaald in de Convention on the Value of Cultural Heritage for Society (2005) en op aanbevelingen van de speciale VN-rapporteur op het gebied van culturele rechten uit 2011 ( A/HRC/17/38) waarin staat dat: “Professionelen die werkzaam zijn op het gebied van cultureel erfgoed en culturele instellingen (met name musea, bibliotheken en archieven) moeten sterkere relaties opbouwen met de gemeenschappen en volkeren waarvan zij het cultureel erfgoed bewaren, hun bijdragen respecteren met betrekking tot het belang, de interpretatie, het delen en het tonen van dergelijk erfgoed, en te goeder trouw hun vragen over repatriëring in overweging nemen.” In de bijna twee decennia oude Europese Commissie “Rapport over archieven in de uitgebreide Europese Unie – kansen voor toekomstige actie: prioriteiten” (2005) werd de rol van de archivaris als bewaker van het geheugen van de samenleving benadrukt, evenals de noodzaak om acties te ondersteunen die de toegang tot het collectieve geheugen van samenlevingen in Europa verbeteren. Deze prioriteiten blijven hetzelfde, maar het collectieve geheugen wordt tegenwoordig opgevat als meer dan alleen een reeks nationale archiefverhalen. Uitdagingen om archief- en documentair erfgoed over migratie in bepaalde specifieke gemeenschapscontexten te begrijpen, te beoordelen, te beschrijven en aan de oppervlakte te brengen, zijn relevant omdat ze bijdragen aan het collectieve geheugen, waardoor het diverser, inclusiever en rechtvaardiger wordt. De rol van archieven als bewaarplaatsen voor cultureel erfgoed is nog belangrijker geworden en in dit verband worden de volgende behoeften vastgesteld:

– Archieven moeten hun bezit op een meer gevoelige, inclusieve en diverse manier beoordelen, beschrijven en vertegenwoordigen.

– Migraties en hun gevolgen (d.w.z. immigratie, gemeenschappen van minderheden, ondervertegenwoordigde gemeenschappen, diaspora enz.) zijn een essentieel onderdeel van zowel historisch als hedendaags Europa en moeten worden aangepakt door middel van archieferfgoed en door praktisch archiefwerk.

– Archivarissen en andere professionals op het gebied van documentair erfgoed moeten aanvullende training en opleiding volgen om zich voor te bereiden op het werken in bovengenoemde uitdagende omstandigheden.

– Leden van de betreffende gemeenschap moeten op een participatieve manier worden betrokken, als co-creators in het archiefverhaal van hun migratiegeschiedenissen en representaties van hun verleden.

Om aan deze behoeften te voldoen, zijn de doelstellingen van dit project:

Doelstelling 1: Versterken van de capaciteit van archivarissen en andere documentair erfgoedprofessionals op het gebied van historische en hedendaagse migraties, d.w.z. archiefsporen van migraties.
Doelstelling 2: Breng archivarissen en documentair erfgoedprofessionals in contact met respectieve migrantengemeenschappen (bijv. afstammelingen van immigranten, groepen en individuen).
Doelstelling 3: Co-creëren van specifieke culturele producten (bijv. hulpmiddelen, mondelinge geschiedenissen, tentoonstellingen) met leden van de respectieve gemeenschappen (d.w.z. co-presentatie van archief- en documentair cultureel erfgoed).

Methodologie

Het overkoepelende concept van een project is dat migratie een transnationaal, transgenerationeel en interdisciplinair fenomeen is waarbij meerdere belanghebbenden betrokken zijn. Hierbij hebben archieven en geheugeninstellingen een enorm belanghrijke rol. Ze kunnen optreden als maatschappelijke actoren die hun activiteiten kunnen ontwikkelen om meer inclusief te zijn, ondersteunend participatieve benadering toepassen en diversiteit weerspiegelen. De belangrijkste activiteiten binnen dit project, zoals training en onderwijs, mondelinge geschiedenis van migranten en het bouwen en reflecteren van migrantencollecties, vragen om een multi-methodologische, veelzijdige en transnationale benadering.

Over ons